Het was de bedoeling geweest om per 1 januari 2024 de btw op groenten en fruit te verlagen van negen procent naar nul procent.
Door groenten en fruit goedkoper te maken, zouden meer mensen ze gaan kopen, zo was de gedachte. Het zou een maatregel moeten zijn om de Nederlanders een gezonder eetpatroon te laten aannemen, maar al bij voorbaat was er veel kritiek.
Op de eerste plaats zou de verlaging volgens critici niet daadwerkelijk leiden tot een verhoogde consumptie van groenten en fruit bij de mensen die daarvan nu te weinig eten. Ten tweede zouden vooral de welvarende gezinnen het meest profiteren van de maatregel, terwijl het idee juist was om de minst-kapitaalkrachtige huishoudens hiermee te ondersteunen.

Ongezonde leefstijl

Overgewicht is een fors probleem in ons land. Veelal is dit te wijten aan een combinatie van ongezond eten en onvoldoende bewegen. Op beide punten wil de overheid een kentering teweegbrengen. Al die overtollige kilo’s leiden namelijk tot meer aandoeningen en dus ook hogere zorgkosten.
De Consumentenbond vergelijkt doorlopend de premies van de zorgverzekeringen en op zorgverzekering vergelijken Consumentenbond kun je de premieverschillen zien.
Die premies stijgen elk jaar fors en naar verwachting zal dit de komende jaren niet veranderen. Hoe gezonder we leven, hoe minder vaak we een beroep zouden hoeven doen op medische hulp.
Dan zouden de zorgkosten dus aanzienlijk omlaag kunnen gaan. Maar daarvoor lijkt nog een lange weg te gaan.

Gecompliceerde kwestie

Het klinkt zo simpel. We verlagen de btw op groenten en fruit. Maar zo simpel ligt het allemaal niet.
Neem nu bijvoorbeeld een tomaat. Tuinbouwkundig gezien wordt de tomaat tot de groenten gerekend, maar plantkundig gezien tot het fruit. Maar goed, dat zou in dit geval niets uitmaken.
Maar als op de tomaat geen btw meer van toepassing is, hoe zit het dan met tomatenpuree? En tomatensaus? Daarin zitten immers ook andere ingrediënten.
En die tomatensaus wordt vervolgens weer verwerkt in een pastagerecht of op een pizza. Is die dan ook goedkoper? Dezelfde discussie krijg je met appels. Je hebt appelmoes, appelstroop, appeltaart, enzovoort.
Om aan deze discussie een einde te maken, luidde het plan om de btw-verlaging uitsluitend te laten gelden voor onbewerkte groenten en fruit. Maar wat is onbewerkt? Diepvriesgroenten zijn in principe ook bewerkt, al zijn er verder geen toevoegingen gedaan. Zo zie je dus dat het een gecompliceerde kwestie is.

Lagere zorgpremie

Een ander model dat door sommigen geopperd wordt, is het verlagen van de zorgpremie voor mensen die er een gezonde leefstijl op nahouden. Je kunt dan weliswaar nog steeds een zorgverzekering kiezen met een dekking die bij je past, maar er zou een soort korting op de premie moeten komen als je gezonder leeft.
De grote vraag is echter hoe dit gecontroleerd zou moeten worden. Ongeveer veertig procent van de Nederlanders lijkt een voorstander te zijn van zo’n systeem vanuit het idee dat mensen met een ongezonde leefstijl het krijgen van aandoeningen zelf in de hand heeft gewerkt.
Zo simpel is dat echter niet te stellen, want in hoeverre kun je iemand verantwoordelijk houden voor een verslaving, zoals drank of tabakswaren? Natuurlijk zou het goed zijn om daarmee te stoppen en veel mensen willen dat zelf ook wel, maar blijken niet in staat te zijn om die stap zelf te zetten.

Obesitas

Het bestrijden van obesitas is een ander vraagstuk dat hierbij relevant is. Je kunt niet stellen dat obesitas per definitie het gevolg is van een gezonde leefstijl. Het zou beter zijn om ongezonde levensmiddlen juist hoger te belasten. Of: verplicht voedselproducenten om minder suiker in hun producten te verwerken.